Tolerowanie i wymiarowanie geometryczne – wykorzystanie w zapisie rysunkowym tolerancji geometrycznych, za pomocą których określamy odchyłki:
– profilu
– kształtu
– kierunku
– położenia
– bicia
Wyżej wymienione warunki odnosimy do geometrii nominalnej określonej
na rysunku i modelu 3D.
GD&T
Geometric Dimensioning and Tolerancing
Standard według ASME
(American Society of Mechanical Engineers)
Podstawowa norma:
ASME Y14.5M-2018
GPS
Geometrical Product Specification
Standard według ISO
(International Organization for Standardization)
Podstawowa normy:
ISO 8015:2011
ISO 1101:2017
Rysunek zawierający układ bazowy oraz określający położenie otworu wraz z tolerancją pozycji.
Podstawowa różnica w praktyce pomiędzy GD&T a GPS
Zapis rysunkowy (rysunek według normy ASME lub ISO).
Dodatkowe informacje:
W przypadku wartości "po przecinku" w GPS stosujemy przecinek a w przypadku GD&T kropkę.
Interpretacja:
GD&T (interpretacja według ASME) GPS (interpretacja według ISO)
GD&T – Tolerancja wymiaru (np. średnica wałka) ogranicza odchyłki kształtu detalu. Zasada powłoki ma charakter domyślny (Reguła nr 1 według ASME).
GPS – Na całej długości walca, wszystkie wymiary dwupunktowe muszą zawierać się w tolerancji określonej jak na rysunku.
W przypadku walca możemy mówić o tak zwanej średnicy dwupunktowej.
Obowiązuje zasada niezależności, która stanowi, że każda tolerancja musi być rozpatrywana osobno a wymiary (np. średnica wałka) nie ograniczają odchyłek kształtu ww detali.
Zasada powłoki zastosowana jest tylko po wprowadzeniu modyfikatora E.
Dodatkowe informacje:
W przypadku realizacji pomiaru średnicy według GPS, możemy rozróżnić dwa przypadki pomiaru w praktyce. Pomiar uproszczony pokazany powyżej (realizacja pomiaru średnicy dwupunktowej za pomocą suwmiarki) oraz pomiar na maszynie CMM według normy. W przypadku podejścia uproszczonego nie jest to interpretacja 1:1 względem normy.
W przypadku pomiaru na maszynie CMM, mówimy tutaj o pomiarze odległości pomiędzy dwoma punktami zlokalizowanymi na zarysie wałka, gdzie punkty te są połaczone linią, która przechodzi przez środek okręgu skojarzonego wyznaczonego metodą najmniejszych kwadratów.
Sam pomiar przebiega w płaszczyźnie prostopadłej do osi walca, która wyznaczona jest metodą najmniejszych kwadratów (przy wyznaczeniu osi, bierzemy pod uwagę cały wałek - podejście globalne).
Na rysunku powyżej, mamy wizualizację właśnie według metody szczegółowej.
© 2021 MS Technical Support Michał Sieradzki
Powrót do spisu treści tematów związanych z GD&T